اطلاعات بیشتر

---

نام مکان:

آب انبار همت آباد زمانی

استان:

خراسان رضوی

شهرستان:

فیروزه

---

معرفی نامه

پیشینه‌ی بنای «آب انبار همت آباد زمانی» که در دهستان تحت جلگه بخش مرکزی شهرستان فیروزه قرار گرفته، به دوره‌ی قاجاری می‌رسد. مالکیت این بنا وقفی بوده و به شماره‌ی 5145 در تاریخ 25/12/1380در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است. بنای آب‌انبار همت‌آباد، با داشتن فرم کلی و اصلی آب‌انبارهای قدیمی و همچنین سبک شاخص سازه - به ویژه در ساخت سردرب ورودی- دارای ارزش معماری و تاریخی است و دربرداشتن تزئیناتی چون آجرکاری راسته-خفته بر روی لچکی سردرب و راهروی اصلی، بر ارزش هنری و فرهنگی بنا می‌افزاید. موقعیت جغرافیایی:آب‌انبار همت‌آباد زمانی، در جنوب غربی روستای همت‌آباد و با فاصله‌ی تقریباً صد متری از جاده‌ی اصلی روستا، جای گرفته.

بنای آب‌انبار همت‌آباد، با زاویه‌ای حدود 45 درجه نسبت به جاده، کوچه‌ها و منازل مسکونی روستا، ساخته شده. زاویه‌ی 45 درجه‌ای بنا به سمت شمال شرقی است.پیشینه و کاربرد:با نگاهی به ابعاد و اندازه‌ی آجرهای آب‌انبار، ساختار کلی پلان، نوع قوس‌های به کار رفته در آن، و همچنین گفته‌های پیران و بزرگان روستا، تاریخ بنای آب‌انبار به دروه‌ی قاجاریه می‌رسد که تا زمان پهلوی دوم و قبل از انقلاب، به عنوان آب‌انبار بهره‌برداری می‌شده و پس از آن، تا کنون متروکه مانده است. مشخصات معماری؛ پلان، ساخت و تزئینات:ساختاری کلی بنای آب‌انبار همت‌آباد زمانی، دربرگیرنده‌ی یک ورودی و سردرب، .

..مشاهده کامل متن راهرو و پله‌هایی که به پاشیر می‌رسند، مخزن و آب‌انبار است. سردرب این بنا، با ارتفاع حدود 370 سانتی‌متر و با زاویه‌ی 45 درجه نسبت به کوچه‌ها و ساختمان‌های روستا قرار گرفته است.

سردرب، دارای درجرز یا ستون در دو طرف است که بین آن‌ها یک طاق جناغی به شیوه‌ی آجرچینی رومی اجرا شده، عمق آن 40 سانتی‌متر، و روی اسپر آن، یک درگاهی با قوس هلالی و آجرچینی روی قرار دارد. در بالای سردرب، جای سنگی است که وقف‌نامه‌ی بنا روی آن حجاری شده و بر بالای ورودی نصب بوده است. لچکی بالای قوس جناغی سردرب، دارای آجرکاری راسته و خفته و بالای سردرب دارای هره آجری بوده است. سردرب با آجر 25 در 25 ساخته شده و دارای بندکشی است.

راهرویی، سردرب ورودی را به پاشیر مرتبط می‌نماید. پوشش راهرو، قوس هلالی داشته و به شیوه‌ی آجرچینی راسته-خفته اجرا شده است. پله‌هایی برای دستیابی به محل پاشیر تعبیه شده‌اند که هر پله ارتفاعی حدود 35 یانتی‌متر و کف‌پله‌هایی 40 تا 45 سانتی‌متری به شیوه‌ی آجرچینی خرندی دارد. قسمت پاشیر و دیوار بین مخزن و پاشیر، تخریب شده است.

پلان مخزن، شامل یک مربع و چهار ستون، در مرکز، و شیوه‌ی پوششی آن نیز از نوع طاق چشمه است. به جز، قوس سردرب ورودی که از نوع قوس جناغی است، دیگر قوس‌ها، اعم از تویزه‌ها، طاق‌ها و پوشش‌ها همگی از نوع قوس هلالی (مازه‌دار) و تقریباً نیم‌دایره اجرا شده‌اند. آجرچینی همه‌ی تویزه‌ها و طاق‌ها، به شیوه‌ی رومی، و پوشش بین تویزه‌ها، به شیوه‌ی آجرچینی کلمبو (گردچینی) است. سقف‌ها، دارای نورگیر و قسمت تیزه‌اند.

بنای آب‎انبار، با مخلوطی از آجرهای 5*20*20 و 5*25*25 و ملات گچ و ماسه ساخته شده است. روی بدنه‌ی آب‌انبار، اندودی از ساروج وجود داشته که بخش بزرگی از اندود از بین رفته است.منبع: http://bmfiruzeh.blogfa.

com/برآبادی، محسن، جعفری، مینا، «گزارش ثبتی آب انبار همت آباد»، اداره کل میراث فرهنگی خراسان، حوزه حفظ و احیاء میراث فرهنگی ،.