اطلاعات بیشتر
- نام مکان:
- معبد آناهیتا
- استان:
- کرمانشاه
- شهرستان:
- کنگاور
معرفی نامه
نیایشگاه آناهیتا بنای تاریخی که امروزه در شهر کنگاور واقع شدهاست. کنگاور در میانه راه امروزی همدان کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون قرار گرفتهاست. این بنا با ۶/۴ هکتار وسعت، بر پشته صخرهای و مشرف به دشت گنگاور ساخته شدهاست. آناهیتا فرشته و نگهبان آب و فراوانی و زیبایی و باروری در نزد ایرانیان دارای مقام بلند و ارجمندی بودهاست.
این بنا دارای ۲۲۰ متر درازا و ۲۱۰ متر پهنا و کلفتی دیوار محیطی آن به ۵/۱۸ متر میرسد.فراز این اثر تاریخی ردیفی از ستونهای سنگی بر پا بوده که بلندای هر ستون ۵۴/۲ متر است. وردی بنا به وسیله پلکان دو طرفه در جبههٔ جنوبی تعبیه شده و در جبههٔ شمال خاوری پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساختهاست. معدن سنگ چهل مران در ۲ کیلومتری باختر این بنا قرار دارد و اکنون سنگهای نیمه تراش میان ستون و سنگهای نما در سطوح معدن از همان زمان باقی ماندهاست.
قدمت این بنا را به دورهٔ اشکانی و ساسانی نسبت داده، نشانهها و واژههای دوره ساسانی بر روی سنگها حک گردیدهاست. این بنا بر روی تپه ای طبیعی با حداکثر ارتفاع سی و دو متر نسبت به سطح زمینهای اطراف ساخته شده است. نقشه این بنا چهار ضلعی، به ابعاد 224×209 متر و هر ضلع آن به شکل صفه ای به قطر هجده متر است. این صفهها با لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شده اند و نمای بیرونی آنها به وسیله سنگهای بزرگ تراشیده شده، .
..مشاهده کامل متن به صورت خشکه چین پوشش داده شده است. در مواردی برای اتصال برخی از بلوک ها، از بستهای آهنی و سربی استفاده شده است.
در قسمت جنوبی بنا، پلکان دو طرفه ای به درازای یک صد و پنجاه و چهار متر وجود دارد. هر دو تا پنج پله، در یک بلوک سنگی ایجاد شده است. در حال حاضر تعداد سنگ پلهها در پلکان شرقی بیست و شش پله و در پلکان غربی بیست و یک پله است.با توجه به ارتفاع دیوار که 20/8 متر از آن باقی مانده، به طور یقین تعداد پلهها بیشتر از این بوده است.
در بخش شمال شرقی بنا نیز دو ردیف موازی سنگهای تراشیده به کار رفته که نشان از ورودی به عرض دو متر در این بخش از بنا است. در مرکز بنا، صفه ای با جهت شرقی – غربی ساخته شده که نود و سه متر درازا و 30/9 متر پهنا و بین سه تا پنج متر ارتفاع دارد. بر روی صفههای چهارگانه این بنا به جز فاصله بین دو رشته پلکان جنوبی، یک ردیف ستون قرار گرفته است. این ستونها کوتاه و قطور هستند.
برخی از مورخین این بنا را معبدی برای الهه آناهیتا دانسته اند. آناهیتا ایزد بانوی آبهای روان، زیبایی، فراوانی و برکت در دوران پیش از اسلام بوده است. برخی دیگر از محققین به تبعیت از نوشتههای مورخین ایرانی و عرب سده سوم ه.ق به بعد، این بنا را کاخی ناتمام برای خسرو پرویز معرفی کرده اند.
عده ای نیز زمان ساخت آن را به اواخر سده سوم و آغاز سده دوم ق.م و عده دیگر آن را به سده اول ق.م نسبت میدهند. سیف الله کامبخش فرد – کاوشگر بنا – آن را به سه دوره هخامنشی، اشکانی و ساسانی نسبت میدهد و مسعود آذرنوش کاوشگر دیگر بنا، آن را کاخ ناتمامی از خسرو پرویز در اواخر دوره ساسانی میداند.
سبک معماری بنا شیوه پارتی استدر تابستان سال ۱۳۴۷ برای نخستین بار هیئتی در تپهٔ ناهید کنگاور به کاوشهای باستانشناسی پرداخت. پس از بررسیهای اولیه مشخص شد که از مجموع تپه، تقریباً حدود پنجاه و سه هزار متر مربع به بنای تاریخی اختصاص دارد که به جز چند سر ستون شکسته و تعدادی حجاریهای پراکنده در کنار کورههای آهک پزی که چند سال قبل از آن تعطیل شده بود چیز دیگری مشهود نیست، با این حساب مجموعهٔ معماری در زیر محلهها مدفون بود. اعضای هیئت عکس هوایی کنگاور را که در سال ۱۹۳۲ میلادی به وسیلهٔ آقای اریخ اشمیت تهیه شده بود، پس از تعبیر و تفسیر و یافتن گرته و اثری از امتداد ابهام آمیز دیوار و صفهٔ تاریخی مدفون، مورد استفاده قرار داد و موفق گردید بخشی از دیوار شرقی را در آن تشخیص داده و پس از کاوش، آن قسمت از صفه را از خاک ایام آزاد نماید. (این فصل سه ماه طول کشید.
)کاوش از ناحیه آزاد محله، از شصت متری منتهی الیه جنوب شرقی تپه، در شش ترانشهٔ ده متری آغاز گردید. در این محوطه که قبلاً هیچ اثری در روی خاک قابل رویت نبود، دفعتاً پس از چند روز حفاری، حجاریهای فراوانی چهره از حجاب خاک گشود و عرض و طول خود را عیان ساخت. در هر ترانشه پس از سه ماه کار و فعالیت دو ستون قطور و منضمات آنها که عبارت از ته ستون، سرستون، گیلویی و حجاریهای نمای دیوار بود رخ نموده و در این شصت متر طول، دوازده ستون سالم و چند تایی شکسته از خاک بیرون آورده شد. از دوازده ستون، نه ستون سالم سه ستون نیمه سالم و به همین ترتیب اجزاء دیگر.
در این مرحله توانسته بودند ضخامت دیوار ستون دار، تعداد ستونها، فواصل آنها از یکدیگر، قطر، پیرامون و سایر ابعاد و اندازهها را به طور نه چندان دقیق ولی در هر حال فارغ از تصور و تخیل تعیین نموده و با تهیهٔ تعدادی عکس، سند و اشیاء کشف شده از جمله چندین تابوت سفالین و گوشوارههای طلا و سکههایی از دوران تاریخی که در زیر سر اجساد، داخل تابوتها و مقبرهها یافت شده بودند، در مجموع گزارش نسبتاً قانع کنندهای را فراهم آورند که بر اساس واقعیات تنظیم شده بود.سپس امر خرید و کار تخریب و زدودن خانهها، مساکن، محلهها، معابر و دکاکین قریهای که کاملاً روی معماری تاریخی«نیایشگاه آناهیتاً را پوشانده و در بین مردم منطقه به محلهٔ «گچ کن» معروف بود، وارد مراحل عملی و جدی گردید و پا به پای آن کاوشهای باستانشناسی نیز ادامه یافت.کمکم و در فصول مختلف پژوهش و بررسی، مردم قریهٔ گچ کن در خانههای جدید ماوی گزیدند و بیغولههای خشت و گلی تخریب و عملیات شناسایی و کاوش ادامه داده شد تا بالاخره مساحتی بالغ بر پنجاه و پنج هزار متر مربع به طور کلی تخلیه و بنای تاریخی و حریم آن کاملاً معین و مشخص گردید.منبع :سازمان میراث فرهنگی استان کرمانشاهتهیه و تنظیم: زهره پری نوشhttp://www.
tebyan.net/newindex.aspx?pid=19385http://fa.wikipedia.
org/wiki.